Dili, 18 Outobru 2024 (Média Democracia) – Fernanda Gomes, ho idade (45) husi munisipiu Ermera daudaun ne’e hela iha Tasi-tolu bairo Karantina, moris hanesan negosiante loron-loron sempre halo atividade negósiu ki’ik iha trotoar leten hodi responde ba nesesidade familia nian.
Tuir negosiante Fernanda Gomes, hateten durante tinan barak nia laran moris hanesan ema negosiante hodi halo atividade negosiu ki’ik hanesan fa’an sigaru no pulsa nune’e bele hetan osan ituan hodi sustenta ba nesesidade loron-loron nian no dudu-oan sira eskola.
“Osan ne’ebé durante ne’e ha’u lori halo negósiu ki’ik ne’e fofoun uza osan 200 dolar desde iha tinan 2017, hodi hola sasan nesesidade bazika nian hodi fa’an iha uma, maibé haree ba sasan hirak ne’e ladun folin tanba ema barak mak halo keos ki’ik hodi buka osan. Entaun ha’u iha planu haruka ha’u nia kaben halo tia karosa ida hodi tau sasan lori ba fa’an iha estrada ninin tanba ema barak mak halo movimentu ba mai nune’e bele hola. Maibé foin dadauk ne’e jestaun merkadu Munisípiu Dili nian duni hela de’it entaun ha’u deside para tia karosa iha uma no lori de’it sigaru no pulsa mak mai fa’an iha estrada ninin.” Dehan Fernanda Gomes
Nia hatutan tan katak sigaru no pulsa ne’ebé kada loron ema hola too $10 lae $15 dolar maibé haree mós sorte ema ida-idak nian tanba iha ema barak mak fa’an sigaru no pulsa iha dalan ninin hodi buka osan hodi sustenta ba presiza nian.
“Maske ema barak mak lori sasan mai fa’an iha estrada ninin maibé ha’u nafatin esforsu aan hodi kompete ho ema seluk koko sorte ida-idak nian se mak iha sorte no book aan lais liu entaun loron tomak ida bele hetan too 20 dolar liu, se mak sorte laiha entaun sasan folin la too 10 dalar tanba iha ne’e ema halo negósiu ki’ik barak tebes, entaun dadersan ha’u tenke hader sedu prepara ho hahan meudia nian lori ba han iha ne’e kontinua fa’an sasan too tuku hitu kalan mak foin fila ba uma.” Dehan nia
Nia salienta liután maske duran ne’e halo negósiu hetan osan ho rendimentu ne’ebé ki’ik maibé ida ne’e la sai problema, naran katak hetan netik osan oituan hodi sustenta ba presiza loron-loron nian no haree oan sira nia eskola
“Ha’u iha oan mane na’in tolu no feto na’in rua daudaun ne’e oan mane na’in rua labele kontinua ba estudu iha nivel universitariu tanba osan laiha nune’e deside hapara sira nia estudu bainhira remata sekundariu, maibé oan feto na’in rua mak daudaun ne’e hala’o hela estudu iha sekundariu no na’in ida iha pre-sekundariu, ba oin sei haruka oan sira ba estudu iha nivel universitariu, fiar katak liuhusi negosiu ki’ik ida ne’e bele fasilita oan sira ba estudu.” Hatutan nia
Esplika kle’an liután katak Fernanda Gomes sai hanesan negosiante ambulante hodi buka osan liuhusi prosesu oioin maibé nia nafatin esforsu aan kria negosiu ki’ik hanesan fa’an sigaru no pulsa iha estrada ninin maske kada loron hetan rendimentu ne’ebé ki’ik maibé bele fasilita ba nesesidade no apoiu oan sira ba eskola.
Reportajen : Nelfiano
Foto : Nelfiano