Dili, 01 Jullu 2025 (Média Democracia) – Instituisaun Nasional Defeza Direitus Criansas Inddica ho Unicef Timor-Leste servisu hamutuk ho governu liuhusi Ministeriu Joventude Desportu Arte no Kultura hala’o lansamentu ofisial ba publikasaun dezenvolvimento foin-sa’e sira nian. lansamentu ne’e hala’o iha Hotel Timor Dili.
Iha entrevista ho Prezidente INDDICA I.P Dinorah S. X. Granadeiro hateten, atividade lansamentu modul ida ne’e, Inddica servisu hamutuk ho Unicef nomos parte governu hanesan MJDAK hodi prepara oinsa maka atu hahu kapasita adolesente sira ka labarik no joventude sira atu sira bele komprende sira nian papel lolos.
“Ami husi instituisaun tolu hamutuk ho parseriu internasional nomos nasional inklui sosiedade sivil no organizasaun sira ne’ebé existe hodi haree katak importante tebes atu hahu fó ona koñesimentu kona-ba orsamentu estadu nian ba joventude sira, tanba dezenvolvimentu ida ne’e ninian impaktu no benefisiu, hanesan ita ninian sensus hatudu katak kuaze 70% populasaun Timor-Leste barak liu labarik no joventude, entaun signifika katak dezenvolvimentu nasaun ida ne’e nia tarjetu ba sira, tanba sira maka sai hanesan benefisiariu prinsipal iha nasaun.” Dehan Prezidente INDDICA I.P Dinorah S. X. Granadeiro
Nia hatutan, Objetivu husi atividade lansamentu ba modul ne’e Inddica no parseiru sira hanoin katak ita tenke kapasita joven sira-nia kapasidade nomos sira tenke iha ona koñesimentu ida ne’ebé di’ak, nune’e bele involve sira hodi fó hanoin ba iha ita-nia liñas Ministeriais sira liga ba iha orsamentu sira ne’ebé adekuadu no sensivel hodi bele responde duni ba nesesidade no husi orsamentu refere bele garantia duni katak joven no labarik sira la’os atu sai hanesan objetu, maibé sira mós tenke partisipa ativu iha dezenvolvimentu rai ida ne’e nian.
Modolu ohin halo lansamentu ne’e sai hanesan matadalan ida ba joventude sira atu hatene kle’an kona-ba servisu liñas Ministeriais sira liuliu haree ba iha orsamentu do estadu, tanba durante ne’e ko’alia beibeik kona-ba orsamentu estadu nian ne’e nivel as sira de’it maka hatene maibé ho modul ida ohin ne’e iha esperansa ida katak joventude sira bele iha ona inisiativa, kreatividade hodi halo monitorizasaun ba iha orsamentu estadu nian iha nasaun Timor-Leste.
Hatutan husi Ministeriu Juventude Desportu Arte no Kultura MJDAK Nelyo Isaac Sarmento hateten, atividade ida ohin MJDAK servisu hamutuk ho Inddica nomos Unicef hodi lansa modul ne’ebé atu kapasita joventude sira, tanba daudaun ne’e sensus hatudu ona katak maioria joven maka barak, se bele temi 70% joventude iha territoriu Timor, entaun governu iha hanoin ida katak tenke involvimentu partisipasaun joven ne’e importante tebes ba iha dezenvolvimento rai laran nian.
“MJDAK servisu hamutuk ho Unicef nomos Inddica elabora modul ida ne’e sai hanesan materia importante ba formasaun joventude sira, atu kapasita joven sira-nia koñesimentu oituan kona-ba elaborasaun jeral ka haree ba orsamentu do estadu nian, sira bele hatene kona-ba oinsa governu ka estadu ne’e ninia preparasaun ba sira-nia orsamentu nomos joventude sira bele hatene didi’ak kona-ba programa sira ne’ebé sai parseiru ba governu sira, nomos bele iha anotasaun ida kona-ba orsamentu sira ne’ebé governu ka estadu prepara kada tinan-tinan.” Dehan Ministeriu Juventude Desportu Arte no Kultura MJDAK Nelyo Isaac Sarmento
Modul ida ne’e iha ninia metode atu prepara joven sira haree ba iha halo monitorizasaun ba orsamentu estadu nian no halo peskiza ba iha areas rurais sira atu nune’e bele hatene mós kona-ba problema esensial joven sira nian iha nasaun ida ne’e maka saida, nune’e sira bele iha dadus bainhira sira ko’alia ho governu sira bele hatudu dadus sira ne’e ba governu relasiona ho peskiza ba problema ne’ebé sira hetan durante sira hala’o peskiza.
“Problema seluk maka ita haree ba iha problema sosial joven sira hatene katak problema sosial lubuk iha sira nian fatin liuliu ba iha formasaun ka atu halo negosiu ruma hodi kapasita sira, maibé joven sira la ko’alia sai no sira la define ka tau importansia liubá programa ne’ebé di’ak hodi sira garantia sustentabilidade.” Informa Ministeriu Juventude Desportu Arte no Kultura MJDAK
Nia reafirma modul ohin ne’e hanesan manual referensia ida bainhira iha organizasaun ka sosiedade sivil sira atu fó formasaun ba joventude sira bele uza modul ne’e hodi kapasita joven sira, modul ne’e ba joven sira iha kapital Dili maibé sei fasilita mós formasaun ba joven sira iha Munisipiu nomos iha areas rurais balun.
Esplika kle’an liután katak atividade lansamentu ida ohin ne’e hetan partisipasaun masimu husi Ministeriu Joventude Desportu Arte no Kultura, Reprezentante Unicef iha TL, Inddica, parseiru internasional nomos nasional sira, Grupu hadomi natureza, Sosiedade Sivil no Organizasaun sira iha TL nomos jornalista.
Reportajen : Domingas
Foto : Media Officer MJDAK

