Dili, 21 Marsu 2025 (Média Democracia) – Klibur Estudante no Juventude Fatumea (KEJUFAT) hala’o komunikadu imprensa relasiona ho deklarasaun no desfamasaun ne’ebé hato’o husi deputadu bankada CNRT ne’ebe hasai liafuan la serve “Naok Ten” ba povu Covalima liuliu iha Postu Fatumea, komunikadu ne’e hala’o iha kinta feira semana ne’e iha HAK
Iha komunikadu imprensa ne’ebé hato’o husi porta-voz KEJUFAT Martin Burak Lebo hateten, loron-hirak ikus ne’e, mosu infrasaun ho natureza desfama iha espasu públiku sira husi maka’er podér sira instituisaun Estadu nian liuliu iha uma fukun parlamentu nasional.
“Espasu plenaria iha Uma fukun Parlamentu Nasional sai fali espasu ba haki’ak fali pesoal ida ne’ebé la iha kapasidade hodi deskuti aliserse povu ida ne’e nian maibe halo falai deklarasaun ida ne’ebé konsidera desfama komunidade fronteira liuliu povu Fatumean sira.” Dehan Porta-Voz
Nia haktuir iha notísia ne’ebé publika iha média sosial ne’ebé fó sai iha loron 17 fulan Marsu tinan 2025 kona-ba “Fatumean ne’e nauk ten no baibain sira ne’e nauk malu nanis ona tuir istoria”, Deklarasaun ida ne’e kontamina ho lia falsu, lia bobar, lia bosok no lian kruelidade, no ba ita konsidera ida ne’e desfamasaun no homiliasaun bo’ot ba Munisipiu Covalima liu-liu komunidade Fatumean.
“Infrasaun ho natureza desfama sempre akontese fila-fila husi ema mak iha podér (tantu podér simbóliku, ekonómiku ka kulturál) hasoru ema mak laiha podér, liuliu iha ambiente komunidade rural sira nian, balabarak tebes deklarasaun hanesan sempre tula ba iha komunidade Fatumean, rona husi ema barak iha publiku maibé ne’e mitos mak barak, no povu tomak iha Fatumean ne’e la naukten, hanesan saida mak Deputadu deklara no lansa iha Uma-Fukun Parlamentu Nasional ne’e lalos, serake la iha ona ajenda seluk hodi deskuti, jeralmente ba probelma seluk ne’ebé akontese iha TL laran tomak, espesifikamente iha rai Fatumean, kuaze problema estrutural lubuk mak eziste iha Fatumean maibé laiha ka membru governu ida mak koalia ka toka no halo deklarasaun ba probelma sira ne’e, maibé kazu ema rai keta mai nauk karau iha Fatumean, Deputadu ne’e hasai nia deklarasaun iha uma lulik Parlamentu Nasional ida ne’ebe hakanek povu Fatumean nia fuan. Tanba ne’e, haree ba deklarasaun ne’e, ami husi Klibur Estudante no Juventude Fatumean (KEJUFAT), kondena makaas ba deklarasaun imorál no Inkapasidade intelektual ne’ebé deklara ona husi señor deputadu Agio husi bankada CNRT nian.” Informa Porta-voz
Tuir KEJUFAT nia haree katak, deklarasaun ne’e viola ona dignidade umana, no hatun kredibilidade Instituisaun Uma-Fukun lulik Parlamentu Nasional nian, halo sosiedade lakon fiar ba instituisaun PN inklui influénsia ba degradasaun morál mahukun sira nian no viola prinsípiu estadu direitu demokrátiku ne’ebé konsagra ona iha Konstituisaun RDTL.
“Nu’udar ita hatene, Parlamentu Nasional nu’udar espasu ba diálogu, debate, no produz solusaun ba salva povu no rai ida ne’e husi ameasa seluk la’os produz fali deklarasaun falsa, bosok no bobar ida ne’ebé laiha étika no morál, verdade no justisa, nomos la’ós espasu ba prodús kakutak keimadu sira no deputadu/a sira nu’udar medium ba transformasaun, étika, moral.” Esklarese ni
Iha komunikadu imprensa ne’e KEJUFAT rekomenda no husu ba:
- Parlamentu nasional tenke foti pozisaun hamutuk ho povu ne’ebé sai vítima ba kazu ne’ebé mak vítima hetan hodi prosesa kazu hirak ne’e to’o hetan justisa loloos ba vítima;
- Deputadu Agio ho nia deklarasaun sira iha PN la komprova katak Fatueman ne’e naukten no ida ne’e ita konsidera bosok no laiha moral hanesan representante povu lian laek sira husi sosiedade Fatumean tomak ligadu ho deklarasaun ne’e sosiedade Fatumean husu di’ak liu atu demiti tiha deputadu refere husi nia kna’ar nu’udar representante povu nian.
- Husu ba públiku atu tau atensaun maka’as ba deklarasaun desfamasaun sira ne’ebé sempre hafoer naran Fatumean nian, molok atu halo deklarasaun ruma tenke iha dadus primariu ka baze de dadus ida forte tanba nauk ne’e laos Fatumean de’it nomos laos sosiedade tomak mak nauk karik hetan aktu hanesan favor hato’o keixa ba instituisaun relevante sira hodi prosesa tuir dalan legál.
- Husu ba públiku atu labele monu ba manobras husi ema mak iha podér sira, nune’e konsidera katak ho deklarasaun imoral no inkapasidade ida ne’e hanesan buat normál ida.
Reportajen : Domingas
Foto : Domingas