Dili, 21 Jullu 2025 (Média Democracia) – Ministeriu Solidariedade Sosial no Inkluzaun MSSI ba Asina Akordu Kooperasaun Entre INSS/MSSI ho Banco Central Timor-Leste (BCTL) nia objetivu atu jere fundu seguransa sosial ho valor kapital millaun $50, Atividade ne’e hala’o iha Edifisio sentral MSSI Caicoli Dili, Kuarta semana ne’e.
Ministeriu Solidariedade Sosial no Inkluzaun MSSI Veronica das Dores hateten husi numeru 2 iha redasaun atuál defini FRSS nu’udar entidade jurídika tuir lei públiku, dotada ho personalidade juridika, autonomia administrativa, finanseira no patrimoniál, ne’ebé destina eskluzivamente ba atinjimentu ninia objetivu sira.
“Fundo de Reserva da Segurança Social (FRSS) simu responsável eskluzivamente atu akumula no jere rezerva sira husi rejime kontributivu seguransa sosiál nian (transfere anualmente husi INSS) no asegura estabilizasaun finanseira no sustentabilidade rejime ida-ne’e nian hodi bele garante pagamentu futuru pensoens husi kontribuintes aktual.” Dehan Ministeriu Solidariedade Sosial no Inkluzaun MSSI Veronica das Dores
Nia hatutan, FRSS Tutela Indireta iha Ministériu Solidariedade Sosial no Inkluzaun tuir art. 4 husi Decreto-lei no. 55/2020 de 28 de Outobro. Orsamentu FRSS desde Kriasaun Lei ba Fundu FRSS, to’o ohin loron hanesan tuir mai ne’e Kapital Inisial husi resietas akumuladu komesa tinan 2017 to’o 2023 hamutuk $ 151,402,538.60 Millioens
“Inisiu tinan 2024, IX Governu Konstitusional halo depositu a prazu iha Banku Komersial iha Timor-Leste BNCTL, Mandiri, BNU, BRI no ANZ, iha mós resietas husi Kontribuisaun, kapital FRSS aumenta ba $ 190,919,533.93 Millioens. Iha Fim do Ano 2024, total Kapital FRSS aumenta ba $ 217,155,229.91 Millioens, mai husi Resietas Kontribuisaun no Investimentu deposita a prazu husi Banku Komersial. Iha 2025 FRSS nia Kapital aumenta ba $ 233,515,612.83 Millioens. Husi fulan Janeiru to’o fulan Juñu 2025, FRSS nia Kapital aumenta ba $ 262,382,800.88 Millioens.” Dehan Ministra MSSI
Nia afirma aplika ona Depozitu ho Prazu eskluzivamente iha konta bankária sira iha Banku Komersial sira iha Timor. Selebra ona akordu investimentu ho “Caixa Gestão de Ativos Portugal” ho valor kapital montante $ 40,000,000.00, Millioens, hodi halo jestaun operasionál ba klase/kategoria ativus finanseirus (Asoens).
“Ohin FRSS liuhusi MSSI, asina akordu ho Banku Central Timor-Leste, nu’udar Entidade Finanseira hodi jere karteira FRSS ho Valor Kapital Montante $ 50,000,000.00 Millioens, investimentu espesifikamente iha Klase Ativus Finanseirus hanesan Titulu Divida Publika EUA (Goverment Bonds). (EUA – Estadus Unidos America).” Nia haktuir
Nia informa, iha faze negosiasaun ho CROWE International Consultin Investment husi Malaysia hodi Jere mós karteira FRSS ho valor Kapital $ 35,000,000.00 Millioens, ba Klase/kategoria Ativus Finanseirus (Asoens), no Titulu Divida Publika (Goverment Bonds).
“Konkluzaun ba kapital FRSS ba tinan 2025 Ministeriu Solidariedade Sosial Inkluzaun, nu’udar Ministériu tuteladu ba INSS no FRSS hodi halo diversifikasaun ba Fundu Reserva Segurança Sosial ho sustentabilidade liuhusi merkadu finanseira rai laran no Rai liur.” Nia afirma
Nia haktuir kapital FRSS ne’ebé sirkula iha Merkadu Finanseira liuhusi Deposita a Prazu iha Railaran liuhusi Banku Komersial sira ho montante S 137,382,800.88 Millioens. Kapital FRSS ne’ebé sirkula iha Merkadu Finanseira liuhusi Produtu Investimentu iha Rai Liur liuhusi entidade finanseira hanesan Caixa Geral Ativu Portugal, Banku Central Timor-Leste no Crowe Internasional Malaysia hodi halo Jestaun ho montante $ 115,000,000.00 Millioens.
Entertantu haree kona-ba reseitas husi fundu reserva seguransa sosial iha tinan 2023, 2024 nо 2025 ne’ebé entidade finanseiru sira halo Jestaun ba karteira financeira FRSS iha rai laran no rai liur nian.
Esplika liután reseita investimentu husi Karteira finanseira deposita a prazu iha tinan 2024 hamutuk montante $ 10,014,351.84 Millaun. Reseita investimentu karteira finanseira deposita a prazu iha tinan 2025 husi Janeiru to’o Jullu ho montante $ 1,432.269.73 Millaun reseita hirak ne’e sei simu depois kontratu deposita a prazu termina iha tinan 2025 tinan ikus nian ho montante reseita inevstimentu husi kaisa jeral ativu iha Portugal komesa iha loron 19 Fulan Maiu to’o 31 juñu 2025 montante 1,432,269.73 Miliaun.
Reportajen : Nelfiano
Foto : Nelfiano

