Dili, 12 Novembru 2025 (Média Democracia) – Prezidente da Repúblika de Timor-Leste, José Ramos Horta, hato’o nia mensajen ba komemorasaun loron Masakre Santa Cruz ba dala-34 nomos Aniversáriu Loron Nasional Joventude nian ba dala-20 ba Foinsa’e oan sira iha Timor-Leste. Memsajen ne’e Média Democracia asesu husi pajina Prezidente da Republika, Kuarta Semana ne’e.
Prezidente da Repúblika hateten, Aniversáriu Loron Nasionál Juventude nian ba da-20, ha’u hato’o ha’u-nia parabéns ba foin-sa’e Timor-oan hotu iha Timor laran tomak. Ohin loron, ita hetan matadalan husi lia-loos rua ne’ebé kbiit boot, sakrifísiu kle’an husi ita-nia pasadu no potensiál ne’ebé laiha limitadu husi ita-nia futuru.
Ita marka Komemorasaun Masakre Santa Cruz ba dala 34, loron ida ne’ebé grava nafatin iha ita-nia nasaun nia fuan. Iha loron 12 fulan Novembru tinan 1991, ita-nia foin-sa’e sira-nia aten-barani sai nu’udar momentu definitivu iha ita-nia luta. Mundu labele ona ignora. Imajen sira ne’ebé maka Max Stahl kaptura hamosu konsiénsia globál ida, hodi amplifika ita nia hakilar ba liberdade no prova katak mártir sira Santa Cruz nian la mate de’it. Sira nia espíritu sai hanesan fundasaun ba nasaun soberanu ne’ebé ita hela iha loron ohin.
Prezidente da Repúblika hatutan, daudaun iha loron ne’ebé hanesan, ita fila husi pasadu nia terus ba promesa ne’ebé imi reprezenta. Ita haree ba imi – jerasaun dahuluk ne’ebé moris iha liberdade, erdeiru sira husi sakrifísiu boot ne’e. Legadu Santa Cruz nian la’ós todan tristeza nian, maibé ahi-oan ba responsabilidade no oportunidade nian ne’ebé pasa ba imi-nia liman.
Foin-sa’e sira iha tinan 1991 luta ho aten-barani ba ita-nia direitu atu determina ita-nia destinu. Imi foin-sa’e sira iha tinan 2025, agora imi iha kbiit atu forma ida-ne’e. Ho Timor-Leste nu’udar membru ASEAN tomak, imi-nia palku habelar ona. Imi-nia kampu funu nian la’os ona konflitu, maibé kriasaun, inovasaun, no kompetisaun rejionál. Sai jerasaun ne’ebé domina teknolojia dijitál, sai fluente iha lian sira ita-nia rejiaun, halo empreendedorizmu, hasa’e bandeira Timor-Leste nian aas nu’udar diplomata, enjeñeiru, sientista, no artista sira, inklui edukasaun, hadook-an husi flagelu droga nian, rejeita lian sira divizaun nian, halakon malnutrisaun, koloka ita-nia nasaun nu’udar faról ida ba pás no dezenvolvimentu sustentável.
Nu’udar imi-nia Prezidente, bolu imi atu defende futuru ida-ne’e. Prezerva ita-nia kultura riku enkuantu hakuak mudansa pozitivu. Partisipa ativamente iha imi-nia komunidade sira. Hanoin katak, imi la’os de’it líder sira ba aban-bainrua nian imi mak ajentes mudansa iha loron ohin.
Esplika liután Timor-Leste nia futuru iha ASEAN pertense ba imi. Hamutuk, mai ita harii nasaun ida ne’ebé prósperu, pasífiku, no progresivu. Nai Maromak haraik bensaun ba ita-nia joven sira, no Maromak haraik bensaun ba Timor-Leste.
Reportajen : Nelfiano
Foto : Media Prezidente da Repúblika