Aileu 22 jullu 2025 (Média Democracia) – Iha komunikadu ne’ebé hato’o husi Prezidente ADB hafoin vizita grupu viveirus kafe nomos modo iha Munisipiu Aileu, sente orgullu ba komunidade sira nia badinas.
“Ha’u-nia vizita ba Timor-Leste nia rejiaun sira ne’ebé aumenta kafé hatudu oinsá ADB nia Projetu Hadia Moris Kafe no Agroflorestal (CALIP) transforma moris no hametin komunidade sira iha Munisípiu sira. Ha’u haree oinsá projetu inovativu ida-ne’e halo revitalizasaun ba setór esportasaun naun-petroliferu ne’ebé importante liu iha nasaun.” Dehan Prezidente ADB Masato Kanda
Iha agrikultura demonstrasaun Madabeno 2, hasoru agrikultór kafé sira ne’ebé ko’alia ho orgullu kona-ba tékniku foun sira ne’ebé sira aprende ona liuhusi programa formasaun komprensivu CALIP nian.
“Agrikultór sira-ne’e, parte husi grupu agrikultór 80 ne’ebé agora hetan apoiu husi projetu refere, hatudu mai ha’u oinsá sira halo kafé ho ai-horis nutritivu, hodi kria sistema agroflorestal ne’ebé hasa’e sira-nia seguransa ai-han no rendimentu.” Dehan Prezidente ADB Masato Kanda
Nia afirma, buat ne’ebé hanesan prezidente apesua no hakfodak mak sira-nia entuziasmu, tanba sira esplika oinsá planu demunstrasaun, sira serve hanesan sentru aprendizajen sira ne’ebé koñesimentu habelar iha komunidade tomak.
“Durante ha’u-nia vizita ba instalasaun prosesamentu orijem Timor nian, ha’u haree oinsá CALIP hametin hela kafé antire valór. Fasilidade ne’e reprezenta tipu hadi’ak kualidade no dezenvolvimentu ligasaun merkadu ne’ebé ajuda agrikultór sira atu simu folin di’ak liubá sira-nia kafé Prosesuador lokál, sira esplika oinsá projetu ne’e nia apoiu ba festival kafé, kompetisaun kualidade.” Afirma Prezidente ADB Masato Kanda
Projetu ida ne’e inklui ADB nia kompromisu atu suporta diversifikasaun Timor-Leste nian ne’ebé la’ós dependénsia ba mina. Hodi tulun uma kain sira ne’ebé agrikultura kafé 2,000 hadi’a sira-nia produtividade no asesu ba merkadu ne’ebé di’ak liu, CALIP kontribui ba objetivu ambisiozu atu halo produsaun kafé dala rua no aumenta valór esportasaun ba 270% iha 2030
Agrikultór sira-nia konfiansa iha sira-nia futuru hatudu duni katak durante iha vizita sira ne’e haree sira-nia an nu’udar xefe ba sira-nia rai, harii kondisaun moris sustentavel ne’ebé sei fó benefísiu ba jerasaun sira iha futuru.
Reportajen : Domingas
Foto : Domingas