Dili, 09 Outubru 2025 (Média Democracia) – Sekretáriu Estadu Protesaun Civil (SEPC) hamutuk ho Instituto de Geociências de Timor-Leste – Instituto Público (IGTL-IP), realiza atividade hodi asina nota intendimentu inklui lansamentu ofisial kona-ba Website no Aplikasaun Móvel Monitorizasaun Terremotu, objetivu atu halo “Fortalesimentu Reziliénsia husi Siénsia Jeolójia no Lansamentu Aplikasaun Alerta Sismika no Asinatura Parseria Estratégika.
Sekretariu Estadu Protesaun Civil SEPC, Domingos Mariano Reis hateten, ohin lansamentu ida ne’e hola parte husi alerta antisipada bainhira rai nakdoko akontese dentru de 3 minutos sidadaun sira ne᾽ebé iha telemovel asesu kauza dezastre ho nia kle’an to’o kilometru hira no rai nakdoko magnitude hira ne’e hanesan progresu boot ida ba Protecão Civil no IGTL.
“Komprimisiu ida ne᾽e hodi asegura dadus hotu-hotu estragus liu-liu ba ema sira ne᾽ebé lakon rikusoin nomos hela fatin. Ita bele asegura dadus sira ne᾽e konkreta bele halo preparasauun di᾽ak ba resposta emerjensia no rekoperasaun ba familia vitima husi kauza dezastre hodi asegura, ne’e ita bele promove ona poupansa ba orsamentu estadu nian atu bele garante sustentabilidade ba dezenvolvimentu nasaun nian hodi garantia moris di’ak ba povu hotu.” Dehan Sekretariu Estadu Protesaun Civil SEPC, Domingos Mariano Reis
Sekretáriu Estadu hatutan, Autoridade Protesaun Civil (APC) nia misaun mak atu servi no proteze sidadadaun Timorense husi kauza dezastre no kadestrofes.Tanba ne’e iha lansamentu ofisiál kona-ba Website no Aplikasaun Móvel ba monitorizasaun Terremotu ba rai nakdoko ninian nu᾽udar pasu importante ida husi komprimisiu IX Governo Kontitusional ninian liuhusil (SEPC) atu asegura katak sidadaun hotu-hotu tenke seguru no rezilienti husi kauza dezastre.
Iha fatin hanesan Presidente do Consello Diretivo IGTL, Job Brites dos Santos hateten, objetivu husi asina nota entendementu ho Autoridade Proteção Civil (APC). IGTL nu᾽udar aparellu hodi monotoriza atividade sismika kuandu rai nakdoko iha rai laran, ekipa IGTL estasaun sira halo detekta manda kedas mai nia estasaun hodi halo monotorijasaun iha office karik posibildade akontese sunami ekipa bele enkamina direta mai APC bele kontinua pasa fila-fali ba komunidade sira atu oinsa bele asegura iha fatin ne᾽ebé seguru.
“Ajuda no kontribuisaun mós IGTL fasilita informasaun ne᾽e ba komunidade sira atu nune᾽e hotu-hotu bele iha konsiensia ona aplikasaun nune᾽e bele halo monotoriza ba rai nakdoko instala iha ita nia telefoni android. ami senti katak ita-nia komuniadade sira hotu la kaer telefoni android ami mós iha meknismo oinsa halo ona kontratu ho operador tolu hanesan Telemor, telekomsel no Timor-Telecom, bainhira iha rai nakdoko ho magnitude boot iha posibilidade atu kauza sunami ami sei trasmiti informasaun liuhusi mensajen.” Dehan Prezidente do Conselho Diretivo IGTL, Job Brites dos Santos
Prezidente Consello Diretivo IGTL hatutan, iha lansamentu website ida ne᾽e la sees husi kolaborasaun parseiru Badan Meteorologi, Klimatologi, dan Geofizika (BMKG) Indonesia neʼebé assina iha loron 16 Outubru 2024, Akordu Implementasaun neʼebé assinadu iha loron 15 Jullu 2025.
“Ami iha ona planu proximu etapa maka depois iha aplikasaun ita estabelese ita halo sosialijasaun direita ba komunidade sira atu nune᾽e bele alerta kona-ba risku ne᾽ebé atu akontese ho nune᾽e ami asina ona APC, ami mos involve diresaun metrologia ciensia fizika.” Hatutan Prezidente do Conselho Diretivo IGTL
Prezidente afirma, kona-ba asina akordu ne᾽e bele servisu hamutuk oinsa mak bele maximija no trasmiti informasaun ne᾽e ba komunidade sira nomos atu hasa᾽e komunidade nia konsiensia ba risku dezastre ne’ebé akontese iha rai laran.
Esplika liután Sekretáriu Estadu Protesaun Civil hamutuk ho Instituto de Geociências de Timor-Leste – Instituto Público (IGTL-IP), objetivu atu halo,”Fortalesimentu Reziliénsia husi Siénsia Jeolójia no Lansamentu Aplikasaun Alerta Sismika no Asinatura Parseria Estratégika.
Reportajen : Nelfiano
Foto : Media APC
