Sorumutuk Konsellu Ministru Governu Deside MTK Asina Mou ho Governu Malazia

Dili, 23 Outubru 2025 (Média Democracia) – Iha Sorumutuk Konsellu Ministrus, iha loron 22 fulan Outubru tinan 2025 iha palasiu governu. Governu deside atu autoriza Ministru Transporte no Komunikasaun, Miguel Marques Gonçalves Manetelu, hodi asina Memorandu Entendimentu entre Governu Repúblika Demokrátika Timor-Leste ho Governu Malázia kona-bá kooperasaun iha setór telekomunikasaun.

Porta-voz Prezidente Konsellu Ministru Agio Pereira hateten, sorumutuk iha Palásiu Governu Dili no deside atu autoriza Ministru Transporte no Komunikasaun, Miguel Marques Gonçalves Manetelu, hodi asina Memorandu Entendimentu entre Governu Repúblika Demokrátika Timor-Leste ho Governu Malázia kona-bá kooperasaun iha setór telekomunikasaun.

“Memorandu Entendimentu ne’e hakarak hametin kooperasaun bilaterál iha setór telekomunikasaun ne’ebé kobre infraestrutura, servisu no asuntu regulatóriu, bazeia ba resiprosidade no benefísiu mútuo. Área prinsipál sira kooperasaun nian inklui troka koñesimentu tékniku no prátika di’ak-liu, kapasitasaun institusionál, promosaun peskiza no inovasaun teknolójiku, no fasilitasaun parseria sira entre órgaun reguladór sira, operadór sira, no atór sira indústria nian iha nasaun rua ne’e.” Dehan Porta-voz Prezidente Konsellu Ministru Agio Pereira

Porta-voz Prezidente Konsellu Ministru hatutan, akordu ne’e mós preve programa formasaun, workshop, no interkámbiu tékniku, kontribui bá dezenvolvimentu setór telekomunikasaun ne’ebé modernu liu, seguru, no efisiente, esensiál bá Timor-Leste nia progresu ekonómiku no integrasaun rejionál iha rejiaun ASEAN nia laran.

“Projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta husi Céu Brites, Vise-Ministru Solidariedade Sosiál no Inkluzaun, hetan mós aprovasaun. Estabelese liña Solidariedade hodi haree bá kazu violénsia bazeia bá jeneru no violensia hasoru labarik no joven sira. Liña solidariedade mak servisu gratuita, konfidensiál, oras 24 ne’ebé dezeña atu fornese kanál resposta imediata ba situasaun violénsia, hodi garante vítima sira asesu ba apoiu psikolójiku, sosiál, legál, no institusionál.” Hatutan Porta-voz Prezidente Konsellu Ministru

Prezidente Konsellu Ministru informa, mekanizmu foun ne’e sei jere husi Ministériu Solidariedade Sosiál no Inkluzaun no sei iha parseiru prinsipál husi Ministeriu oioin, Autoridade Munisípiu sira, no parseiru dezenvolvimentu sira, ho objetivu atu hametin protesaun ba vítima no koordenasaun entre servisu emerjénsia, seguransa, saúde, no justisa. Númeru úniku 116 sei asesível husi kualkér rede nasionál telekomunikasaun nian, hodi permite eskalasaun lalais husi kazu sira no ativasaun imediata husi rekursu sira resposta nian iha situasaun sira ho risku iminente.

Iha sorumutuk ne’e mós Konsellu Ministru aprova projetu Dekretu-Lei, ne’ebé aprezenta husi Ministra Edukasaun, Dulce de Jesus Soares, kona-bá Rejime Esepsionál bá Promosaun Bazeia bá Antiguidade bá Pesoál Integradu iha Karreira Dosente. Kareira dosente nian, ne’ebé regula husi Dekretu-Lei No. 23/2010 husi loron 9 fulan Dezembru, hetan revizaun iha tinan 2023 husi Dekretu-Lei No. 31/2023 husi loron 31 fulan Maiu, ne’ebé simplifika sistema husi teste sira avaliasaun nian ba objetivu asesu no promosaun nian, hodi kria teste avaliasaun kompetensia obrigatóriu hanesan mekanizmu progresaun primariu.

Agora daudaun, profesór rihun-ida liu, maski sira nia dedikasaun no kontribuisaun ba dezenvolvimentu sistema edukasaun nasionál, iha hela nível ikus husi sira ida-idak nia klase no besik atu to’o idade reforma nian. Medida ida-ne’e tuir Dekretu-Lei Númeru 9/2025, loron 30 fulan abríl nian, ne’ebé estabelese limita idade ba terminasaun emprégu iha Administrasaun Públika iha tinan 65, hodi garante katak profesór sira ne’ebé besik reforma haree sira nia kontribuisaun bá edukasaun nasionál hetan rekoñesimentu. Lei ne’e mós estabelese katak promosaun esepsionál sira sei hahú iha loron 1 fulan novembru tinan 2025, ba profesór sira ne’ebé kobre iha faze dahuluk.

Konsellu Ministru aprova mós projetu lei, ne’ebé aprezenta husi Ministru Prezidénsia Konsellu Ministru, Agio Pereira, kona-bá Rejíme Jerál Infrasaun Administrativa. Lei ne’e hakarak atu fornese bá sistema jurídiku nasionál rejíme komún ida ne’ebé padroniza prinsípiu, padraun, no prosedimentu sira ne’ebé aplikavel ba ofensa sira ne’ebé kobre iha lejislasaun espesiál, nune’e hametin protesaun bá direitu sidadaun sira-nian hasoru Administrasaun no promove serteza no seguransa jurídika.

Nia esklarese Tuir rejíme ne’ebé propoin, ofensa administrativa ida konsidera hanesan kualkér hahalok ilegál, típiku, no neglijénsia ne’ebé bele hetan kastigu multa. Ho natureza administrativa, multa sei impoin husi Autoridade kompetente sira no sei iha objetivu disuazivu no edukativu, hodi rezulta iha pagamentu husi montante ida ne’ebé estabelese husi lei.

“Infrasaun sira diferente husi lei penál tanba sira nia natureza administrativa no funsaun sensura sosiál, ne’ebé permite resposta ida ne’ebé lalais liu no proporsionál liubá ofensa sira ne’ebé la justifika intervensaun kriminál. Lei define regra jerál sira bá responsábilidade, klasifikasaun, no sansaun sira, inklui multa sira no, iha kazu sira ne’ebé todan liu, sansaun adisionál sira hanesan konfiskasaun ba patrimóniu sira, bandu atividade sira, ka suspensaun ba lisensa no autorizasaun sira. Rejíme ne’ebé propoin mós preve prosesu ba infrasaun ki’ik ho faze administrativa no faze judisiál ba rekursu no revizaun, ho objetivu atu garante kontrolu judisiál bá desizaun administrativa sira no salvaguarda sidadaun sira-nia direitu, liberdade no garantia sira.” Esklarese Porta-voz Prezidente Konsellu Ministru Agio Pereira

Ikus-liu, esbosu Rezolusaun Governu, ne’ebé aprezenta husi Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão hetan aprovasaun. Estabelese iha loron 5 fulan Juñu nu’udár loron Nasionál Marítima nian, ne’ebé dedika ba selebrasaun no prezervasaun tasi no biodiversidade tasi nian iha Timor-Leste, hala’o atividade sira ho objetivu atu fó apresiasaun ba nia, no promosaun partisipasaun ativa sosiedade nian, liu-liu labarik no foin sa’e sira, iha nia protesaun.

“Dedikasaun ba data ne’e reflete rekoñesimentu ba importánsia tasi nian ba ekilíbriu ambientál, subsisténsia komunidade nian, no dezenvolvimentu sustentável nasaun nian, nune’e mós kompromisu Governu nian bá konservasaun rekursu tasi nian no implementasaun Polítika no Planu Asaun ba Promosaun Ekonómia Marítima ida ne’ebé Reziliente no Sustentável.” Afirma Porta-voz Prezidente Konsellu Ministru Agio Pereira

Rezolusaun Governu nian estabelese mós katak selebrasaun loron Nasionál Marítima nian tenke hala’o kada tinan-tinan, alternadamente, iha kada Munisípiu no rejiaun nasaun nian, ho envolvimentu husi komunidade sira, Autoridade rejionál no Munisípiu sira, líder komunitáriu sira, organizasaun sosiedade sivíl sira, setór privádu, no sidadaun sira iha jerál, hodi reforsa valór kulturál no espirituál husi ema tasi Timoroan sira no kompromete nasionál prezervasaun tasi nian.

Reportajen : Domingas

Foto : Media Officer MAKLAN

Tinggalkan Balasan

Alamat email Anda tidak akan dipublikasikan. Ruas yang wajib ditandai *