Teknolojia Dijitál, Sai Fatuk Inan Harii Nasaun ida Ne’ebé Inkluzivu no Efisiente

Dili, 27 Agostu 2025 (Média Democracia) – Ministeriu Transporte no Komunikasaun (MTC-sigla Portugues), hamutuk ho Telekomcel realiza konferénsia internasionál Kona-ba “Driving Digital Transformation in Timor-Leste”. Konferensia ne’e hala’o iha Saluan CCD Merkadu Lama Dili.

Ministru Transporte no Komunikasaun Miguel Marques Gonçalves Manetelo hateten, teknolojia dijitál mak fatuk-inan ba harii nasaun ida neʼebé inkluzivu, efisiente no kompetitivu kona-ba hakbiit Timoroan sira hodi kria dalan foun sira ba edukasaun, haburas inovasaun, hamosu empregu sira no hametin governasaun transparente.

“Onra boot ida atu hamutuk ho ita-boot sira ohin iha konferensia internasionál importante ida neʼebé imperativu nasionál no realizasaun vizaun ida ne’ebé ita estabelese ba ita-nia an rasik iha dékada ida liuba.” Dehan Ministru Transporte no Komunikasaun, Miguel Marques Gonçalves Manetelo

Ministéria Transporte no Komunikasaun hatutan, iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál 2011-2030 (PEDN 2011-2030), sei halo Timor-Leste ida iha ne’ebé ninia povu sei la izoladu tan, ligadu ho komunikasaun di’ak iha rejiaun hotu-hotu.

“Hamutuk ho ida ne’e, ita ezekuta hela ita-nia PEDN ninia mandatu kona-ba literásia dijitál, integra ida ne’e iha ita-nia sistema edukasaun hodi garante ita-nia foinsa’e sira bele uza internet ho produtivu no responsabilidade.” Hatutan Ministru Transporte no Komunikasaun

Governu afirma telekomunikasaun esensiál ba kapitál sosiál, dezenvolvimentu infraestrutura no kreximentu ekonómiku, nune’e ohin Governu hamutuk transforma vizaun ne’e ba realidade.

Aleinde ne’e, nia mós haksolok ba interese husi parseiru globál hanesan Google no YouTube iha Timor-Leste, tanba sira-nia envolvimentu hatudu potensiál husi Timor-Leste nia futuru dijitál no subliña pré-rekizitu rua ne’ebé TL aborda ona, hametin Timor-Leste nia infraestrutura dijitál no investe iha literasia dijitál.

“Hirak-ne’e mak fundamentál ba ita-nia povu atu partisipa ho efetivu no responsabilidade iha ekonómia dijitál.” Informa Ministru Transporte no Komunikasaun, Miguel Marques Gonçalves Manetelo

Iha fatin hanesan Ministra Edukasaun, Dulce de Jesus Soares hateten, Ministériu Edukasaun iha kompromisu boot atu hadi’ak estudante sira-nia prosesu ensinu aprendizajen iha maneira oioin, inklui uza teknolojia dijitál.

“Ami mós foin reforma kurrikulu iha nivél 3º siklu, ho razaun boot-liu mak atu dezenvolvimentu ba esudante prioriza sira-nia kompeténsia sira iha sékulu 21 nian, hanesan kriatividade, komunikasaun, hanoin-krítiku nomos literásia dijitál.” Dehan Ministra Edukasaun, Dulce de Jesus Soares

Ministra Edukasaun informa, transformasaun dijitál iha Ministériu Edukasaun hahú neineik-neineik, iha tinan 2016 Ministériu Edukasaun hahú uza teknolojia dijitál hodi kontrola eskola sira-nia jestaun no aprendizajen, liuhusi aplikativu sira-neʼebé dezenvolve ba inspetór eskolár no mentór sira.

“Ami mós labele haluha apoiu neʼebé mai husi Ministéria Transporte no Komunikasaun liuhusi TIK TIMOR, tanba lahó sira-nia envolvimentu ami la iha asesu nia laran ba programa sira-ne’ebé gratuita ba edukasaun hanesan Google Education Suite no Canva for Education.” Informa Ministra Edukasaun

Ministra afirma, hein de’it kabel fibra-ótika ne’e atu tama ba eskola sira, hodi bele fornese internet ba manorin no estudante sira atu uza, iha konferensia loron ida-ne’e nian mosu pas-pas, hein katak manorin sira sei aprende kona-ba oinsá bele uza teknolojia dijitál atu hadi’ak prosesu ensinu-aprendizajen.

Reprezentante Google Indonézia, Olivia Husli Basrin hateten, durante iha semináriu internasionál ne’e nia sei aprezenta kona-ba poténsia ne’ebé fó benefísiu di’ak bainhira uza hodi aprende liuhusi plataforma google nian.

“Dezenvolvimentu plataforma google nian ho prinsípiu hodi aprende, laos de’it google maibé plataforma youtube mós uza hodi aprende buka referénsia foun, tanba ha’u baibain loke aplikasaun youtube hodi aprende kona-ba kulinária.” Dehan Reprezentante Google Indonézia, Olivia Husli Basrin

Reprezentante ne’e hatutan, plataforma google ba edukasaun nia prezensa lori esperénsia lisaun lubuk ida-ne’ebé di’ak tebes ho inovativu, bele fó oportunidade ba ema hotu hodi asesu ka buka referensia ruma.

Esplika liután, relasiona ho konferensia ne’e partisipa masimu husi Ministeriu Transporte no Komunikasaun, Ministeriu Edukasaun hamutuk ho Telekomcel nia ekipa tomak hodi realiza atividade ne’e ho tema “Driving digital transformation in Timor- Leste, Leveraging open-source platforms for innovation and skills.

Reportajen : Nelfiano

Foto : Media Officer MTK

Tinggalkan Balasan

Alamat email Anda tidak akan dipublikasikan. Ruas yang wajib ditandai *