Dili, 24 Marsu 2025 (Média Democracia) – Sekretária ba Igualdade (SEI) realiza sorumutuk dahuluk ho Membru Komisaun Interministeriál (KIM), ba koordenasaun implementasaun no monitorizasaun Planu Asaun Nasionál- Violénsia Bazeia ba Jéneru 2022 to’o 2023.
Sekretária Estadu ba Igualdade Elvina Sousa Carvalho, Agradese ba membru komisaun interministerial ne’ebé marka prezensa iha reuniaun ida ne’e, tanba atividade refere hanesan enkontru dahuluk ba tinan 2025 nian hodi introdúz ba membru sira tuir rezolusaun governu.
“Enkontru ida-ne’e hanesan enkontru ba dahuluk iha tinan ida-ne’e ho objetivu atu hahú introdús mekanizmu Komisaun Interministeriál ba Koordenasaun Implementasaun no Monitorizasaun PAN-VBJ 2022-2032 ne’ebé tuir Rezolusaun Governu Nú. 49/2024, loron 06 fulan-setembru.” Dehan Sekretária Estadu iha nia intervensaun bainhira abertura iha ekontru MKI iha salaun Maria Girete Segunda ne’e
Tanba rezolusaun Governu Nú. 49/2024 refere fó kompeténsia no responsabilidade ba Sekretaria Estadu ba Igualdade hodi organiza enkontru regulár kada fulan neen (6), entre Sekretária Estadu ba Igualdade no membru Komisaun Interministeriál sira hotu tuir orientasaun ne’ebé temi ona iha Rezolusaun, liuliu kolaborasaun no kooperasaun ida ne’ebé transparente, efikás, no efetivu.
Governante ne’e dehan Membru Konsellu Interministeriál sei fornese padraun tékniku ne’ebé nesesáriu hodi bele prevene Violénsia Bazeia ba Jéneru no promosaun ba igualdade jéneru iha Timor-Leste.
“Objetivu jerál husi estabelesimentu no funsionamentu Komisaun Interministeriál hanesan xave ba mekanizmu koordenasaun ida neʼebé efikás no efetivu hodi tau hamutuk hanoin ka rekomendasaun no asaun sira ba promosaun igualdade jéneru, tanba Komisaun Interminiateriál hanesan fórum ida atu fasilita efetivamente informasaun atuál no prátika di’ak ba programa sira ne’ebé trasa ona iha PAN-VBJ hodi prevene no halakon tipu violénsia oioin iha Timor-Leste.” Nia dehan
Nia informa katak Membru Konsellu Interministeriál mai husi membru Governu ne’ebé responsável iha área Seguransa, Saúde, Edukasaun, Justisa, Solidaridade Sosiál, Administrasaun Estatal, Finansas, Komérsiu no Indústria, Komunikasaun Sosiál, Formasaun profisionál no Empregu, Joventude no Desportu, Infraestrutura, no Organizasaun Sosiedade Sivil nain 3 ne’ebé apoiu iha Prevensaun, Provisaun Servisu esensial sira ba vítima no apoiu legál ho justisa.
Sekretaria estadu afirma katak bazeia ba rezolusaun ne’ebé iha, reniaun ne’e validu bainhira partisipa husi metade membru Konsellu Interministerial.
“Tanba ne’e, antes atu komesa enkontru, presiza klarifika partisipasaun husi Membru sira. Tanba, ita-boot sira mak sei halo dezisaun sira iha enkontru ne’e, aleinde ne’e Membru KIM sei koordena, monitoriza no relata kona-ba implementasaun Planu Asaun Nasionál ba Violénsia Bazeia ba Jéneru 2022-2032, no ita-boot sira-nia kompeténsia sei esplika detallu husi tékniku S.E.I.” Nia afirma
Tanba kada tinan, tenki hato’o relatóriu implementasaun PAN-VBJ ba Konsellu Ministru no depois hato’o ba Parlementu Nasionál, nia espera membru hotu tau esforsu hamutuk atu halais implementasaun PAN-VBJ tanba hotu-hotu nia kontribuisaun no dedikasaun mak sei atinje igualdade jéneru iha Timor-Leste.
Nia salienta katak Membru konsellu sira sei la servisu mesak, S.E.I sei hala’o esforsu maka’as atu servisu ho Instituisaun Estadu tomak hodi implementa Planu Asaun Nasional ba Violénsia Bazeia ba Jéneru, aleinde ne’e nia agradese mós ba membru KIM nia dedikasaun no kolaborasaun atu servisu ho Sekretaria Estadu ba Igualdade hodi kombate Violénsia Bazeia ba Jéneru no promove igualdade jéneru iha Timor-Leste.
Iha biban ne’e Diretora Ezekutiva Alfela Marcelina Amaral haktuir, Enkontru ohin loron kona-ba konsellu interministerial ne’ebé lidera husi Sekretária Estadu Igualdade rasik no iha enkontru refere Alfela ho Fundasaun Alola partisipa nu’udár sosiedade sivíl hodi sai mós hanesan membru Konsellu Interministeriál.
“Objetivu enkontru ohin atu bele haree fila-fali oinsa membru sira bele iha liña koordenasaun ba iha prevensaun loloos oinsa bele halo servisu konjuntu, hodi responde ka implementa ba iha planu asaun nasional violensia bazeia ba jeneru.” Haktuir Diretora Alfela ba jornalista sira iha Salaun Maria goreti S.E.I.
Nia dehan kada tinan no kada loron Alfela fornese legal ba iha vitima feto no labarik sira, hodi asesu ba iha sistema justisa formal sira.
Enkuantu iha enkontru refere partisipa husi Fundasaun Alola, Alfela, Fokupers no Liña ministeriais sira hanesan PNTL, Ministériu Edukasaun, Ministériu Administrasaun Estatál, Ministériu Saúde, Ministériu Justisa, Ministériu Solodariedade Sosiál no Inklizaun, Ministériu Finansas, Ministériu Komérsih no Indústria, Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál, Ministériu Juventude no Desportu Siénsia no Kultura, Sekretáriu Estadu Formasaun Profesionál no Empregu, Ministériu Obras Públikas.
Reportajen : Estefania
Foto : Estefania
