Ainaro, 24 Jullu 2025(Média Democracia) – Aldeia 6 iha Suku Fatubessi Postu-Administrativu Maubisse Munisípiu Ainaro duran tinan naruk komunidade sira la asesu ba Bee moos.
Tuir Fransisco de Almeida dos Reis hanesan komunidade iha Suku Fatubessi Aldeia Hohulo sente triste tanba bee moos iha Suku Fatubessi Aldeia Hohulo la iha no iha mós Aldeia 6 ne’ebé seidauk hetan bee moos.
“Bee moos hanesan fator importante ida kuando be’e moos mak la iha, nia bele fó impaktu ba saude no edukasaun ba komunidade sira hotu. Problema bee moos ne’e laos foin mak sira enfrenta maibé iha tinan naruk nia laran durante Unamet nia tempu mai to’o agora laiha lider boot ida mak atu tau matan ba Suku Fatubessi Postu-Administartivu Maubisse Munisípiu Ainaro.” Dehan komunidade Fransisco de Almeida dos Reis iha Sede Fatubessi
Nia esplika tan katak, iha suku seluk husi NGO PLAN parte Governu instala bee moos uluk iha oitavu governu nia tempo no haree problema ne’ebé komunidade Suku Fatubessi infrenta makas liu mak bee moos.
“Iha Suku Fatubessi durante ne’e infrenta situasaun rua hanesan bee moos ho Estrada, maibé to’o agora seidauk iha governu ho NGO ida mak atu resposta sira nia problema ne’ebé durante sira infrenta. Kona-ba nesidade loron-loron ita haree iha ne’e rai maran, maibé tempu udan partense husi aldeia leten konsumu deit mak udan ben no parte mai ami kraik nian tenke ba kuru iha mota laran ka mota kua ne’ebé hanaran lesumanu ho distansia ne’ebé dook.” Subliña Fransisco de Almeida dos Reis
Iha fatin hnesan Autoridade Suku Fatubessi Bonifacio Pereira Mendonça hateten, ohin loron ita haree rasik ona bee ne’ebé iha ba tein ne’e kuru dook tebes.
“Suku ida ne’e kompostu husi aldeia 6 maibé Aldeia ida husi Aldeia Kaitana mak asesu ba bee moos tanba sira hela iha parte karaik be’e iha leten, Aldeia 5 ne’ebé iha leten la asesu ba bee moos. Iha NGO hanesan PLAN, Luta ba Futuru, sira ne’e to’o iha fatin refere hodi observa Suku Fatubessi sira nia bibit bee ba Aldeia 5 mak ladun makas, entaun sira labele dada bee moos ba Aldeia Lima.” Dehan Autoridade Suku Fatubessi Bonifacio Pereira Mendonça
Nia hatutan, aleinde ne’e sira mós iha ona planu prioridade ne’ebé hatama ona ba parte Munisípiu atu haree ba sira nia bee matan iha, maibé to’o agora sira nia proposta seidauk iha resposta.
“Kona-ba distansia nian agora dadaun iha Sede Suku rasik ba kuru bee ho distansia km100 liu, ha’u kolia ona ba komunidade sira halo kontribuisaun ba eskola, hodi sosa bee moos nune’e hodi tein merenda ba estudante sira.” Hatutan Autoridade Suku Fatubessi Bonifacio Pereira Mendonça
Iha sorin seluk hanesan reprezentante Administrador Postu Maubessi Helder de Orleas Soares hateten, los duni katak iha Suku Fatubessi kompostu husi Aldeia 6 la signifika sira lahetan hotu bee moos maibé iha Aldeia 5 deit mak lahetan bee moos.
“Ita haree katak komunidade sira hela hotu iha leten bee matan ne’e iha karaik, entaun husi parte NGO sira iha momentu ne’ebá halo ona kanalizasaun maibé nia sistema bomba ne’e a’at, no tekniku halo hela survei signifika katak neneik-neneik ita sei kanaliza.” Dehan reprezentante Administrador Postu Maubessi Helder de Orleas Soares
Nia salienta tan katak, tenke liuhusi levantamentu Administrasaun maibé Postu rasik laiha kapital dezenvolvimentu fiksu, nune’e preokupasaun sira hanesan ne’e ita la tun mai responde kedas. maibé hanesan Autoridade Postu sei la nonok, ita nafatin kontinua atraves husi Governu.
Reportajen : Tomas
Foto : Tomas
