Malázia, 28 Outubru 2025 (Média Democracia) – Primeiru-Ministru (PM), apresia tebes ho apoiu husi Repúblika Koreia bá Timor-Leste ninia adezaun bá Association of Southeast Asian Nations (ASEAN). Informasaun ne’e Média Democracia asesu husi pajina PM Tersa semana ne’e.
Primeiru-Ministru hato’o apresiasaun ne’e liuhusi intervensaun iha Simeira ASEAN – Repúblika Koreia (ROK) bá dala-26 iha Kuala Lumpur, Malázia, segunda semana ne’e (27/10/2025).
“Timor-Leste apresia tebes Repúblika Koreia nia apoiu metin ba Timor-Leste nia adezaun ba ASEAN. Timor-Leste mós elojia finalizasaun Planu Asaun foun ASEAN-ROK nian bá 2026-2030. Marku ida-ne’e sei orienta Parseria Estratéjika Abranjente sira iha tinan lima oin mai no fó kbiit atu harii parseria ida ne’ebé reziliente no responde ba povu sira-nia aspirasaun.” Dehan Primeru Ministru (PM), Kayrala Xanana Gusmão
Planu Asaun harii iha realizasaun substansiál sira iha diálogu polítiku, konetividade ekonómika, transformasaun dijitál no dezenvolvimentu sustentável. Timor-Leste fó benvindu ba kompromisu Koreia nian atu habelar finansiamentu kooperasaun nian, ho promesa atu halibur kontribuisaun anuál bá programa sira ASEAN nian.
“Investimentu sira hanesan ne’e, reflete apoiu forte bá sentralidade ASEAN, konsensu rejionál no Vizaun 2045 ne’ebé líder hotu-hotu apoia. Timor-Leste mós apoia maka’as prioridade sira kona-bá konetividade, dezenvolvimentu kapitál umanu no dezenvolvimentu sustentável atu garante katak oportunidade sira ne’ebé kria husi parseria sira to’o bá segmentu hotu-hotu husi sosiedade sira.” Hatutan Primeru-Ministru
PM afirma, habelar no fahe koñesimentu, troka edukasionál no infraestrutura dijitál maka fundamentál atu taka lakuna sira. Timor-Leste mós halo advokasia bá asesu luan liután ba bolsa estudu no programa dezenvolvimentu abilidade sira, nune’e foin-sa’e sira bele ekipadu ba futuru.
“Mai ita hamutuk hodi harii futuru ida ne’ebé nakloke, inkluzivu no sustentável ba jerasaun sira tuir mai.” Afirma PM Xanana Gusmão
Parseria Estratéjiku Komprensivu ASEAN-ROK aprezenta oportunidade ida ne’ebé laiha prezedente ba nasaun sira hotu ASEAN nian. Timor-Leste hein atu kontribui ho ativu, avansa integrasaun ekonómika, promove kooperasaun iha edukasaun no formasaun no hametin aplikasaun direitu internasionál.
Simeira ASEAN-ROK bá dala 26 ne’e partisipa husi Líder ASEAN ka sira nia reprezentante, Prezidente Repúblika Koreia (ROK), Lee Jae-myung no Sekretáriu-Jerál ASEAN, Kao Kim Hourn.
Esplika liutan simeira ne’e kompromisu husi parte rua atu avansa liután Parseria Estratéjiku Komprensivu ASEAN-ROK ne’ebé estabelese iha tinan kotuk, no diskute kona-bá diresaun kooperasaun iha futuru. Simeira ne’e mós fó benvindu bá Planu Asaun foun (2026-2030) no hein ba ninia implementasaun ne’ebé efetivu.
Reportajen : Nelfiano
Foto : Média-GPM
