CBRNTL Hamutuk ho Parseiru Diskute Kona-ba Hametin Sistema EhD iha Timor-Leste

Dili, 29 Setembru 2025 (Média Democracia) – Community Based Rehabilitation Network Timor-Leste (CBRNTL), hamutuk ho parseiru relevante nomos ONG sira hala’o sorumutu hodi diskute kona-ba, Hametin Sistema Dadus hodi Analiza Lakuna kona-ba Direitu Ema ho Defisensia iha rai-laran halo dezenvolvimentu inkluzivu la husik ema ida iha kotuk. Atividade ne’e hala’o iha Kafé Tauwer Fatuhada Dili, 22/09/2025.

Diretora Ezekutivu CBRNTL, Norberta Soares hateten, apresia ba parseiru sira hotu nia presensa, iha atividade ohin, atu diskute no tau ideia hamutuk relasiona ho dadus no haree ba lakunas sira ne’ebé enfreta hela ba futuru no fó oportunidade ba ema hotu liuliu maluk feto sira ho inkluzivu.

“Ami agradese ba parseiru sira hotu ohin presensa iha ne’e ita hatene katak mai ho komprimisiu boot ida atu avansa inkluzaun ho oportunidade ne’e hodi halo konsultasaun no hametin liután ita nia politika no hametin asaun ne’ebé inkluzivu no dadus inkluzivu maka xave ba dezenvolvimentu ne’ebé inkluzivu. Ita hasoru malu iha sorumutu ne’e atu fahe ideia ba malu no fó esperiensia ho hanoin di’ak sira ne’ebé kona-ba inkluzaun ba EhD iha TL, espesifikamente liga ho dadus.” Dehan Diretora Ezekutiva CBRNTL, Norberta Soares

Diretora Ezekutiva CBRNTL hatutan, Timor-Leste atu protese no hakonu direitu EhD liuhusi ratifikasaun konvensaun diretur EhD no aprovasaun implementasaun ba Planu nasional EhD.  Dezafiu no kritiku boot ne’ebé nafatin hasoru mak falta dadus ne’ebé desagrega no dadus ne’ebé inkluzivu, karik dadus laloos difisil tebes ba lina Ministeriu no ONG oinsa bele planeia atividade programa, hodi responde ba politika ne’ebé efektivu nomos aloka rekursus no halo monitorin no responde ba lakuna ne’ebé EhD hasoru liuliu feto no labarik defisensia iha rai laran.

Iha fatin hanesan Diretor Nasional Pessoas Portadora Defisensia, Domingos H. Maia hateten, sente orgulu tebes ho atividade ne’e oinsa atu tau ideia hamutuk no haree ba dadus hotu. Nune’e ba oin iha parte balun hatudu dadus kona-ba Ema ho Difisensia nian preparadu ona no dadus sira ne’e sei rai hamutuk iha relatoriu hodi haruka ba Zenebra iha tinan ne’e.

“Ha’u hanoin atividade ohin no aban importante tebes antes realiza atividade ne’e CBRNTL koordena ho MSSI hanesan lidera planu asaun ba EhD atividade di’ak tebes ba ita hotu. Nune’e informasaun hotu ita bele integra ona katak ita finaliza ona relatoriu Timor-Leste iha tempu badak sei haruka ba iha Zenebra.” Hatutan Diretor Nasionál Pessoas Portadora Defisensia, Domingos H. Maia

Diretor afirma, informasaun ne’ebé iha mai husi Ministeriu implementador ba planu asaun nasional ba EhD formasaun no dadus mai husi ita hotu. Maibé hotu-hotu tenke rekoiñese dadus ne’ebé fornese sedauk integra no dadus balu sei iha lakunas hodi fornese informasaun ba iha sekretariadu.

“Tanba ne’e, ho atividade ne’e importante tebes mai ita no bele ajuda ita hotu-hotu husi parte Governu no ONG sira hodi hadia lakunas ne’ebé durante ne’e hasoru bele integra informasaun hotu ba asuntu Ema ho Defisiénsia nian iha Timor-Leste.” Dehan Diretor Nasionál Pessoas Portadora Defisensia,

Diretor ne’e informa husu ba partisipante sira hotu-hotu atu nafatin halo diskusaun saida mak durante ne’e sai hanesan lakunas, mai ita hotu favor halo diskusaun. Nune’e bele hamosu dadus ne’ebé di’ak, atu integra mós asuntu defisensia nian iha instituisaun ka servisu fatin.

Iha sorin seluk Representante Xefe UN Women iha Timor-Leste, Liliana Amaral, argumenta nafatin apoiu no servisu hamutuk ho Governu Timor-Leste no ONG sira, hodi haree ba asuntu planu asaun nasional ba EhD iha rai-laran.

“Apresia tebes ba atividade ne’e hodi diskute kona-ba dadus no tau ideia hamutuk ba lakunas ne’ebé durante ne’e hasoru iha tereñu, oinsa ba futuru bele iha instrumentu di’ak hodi rekolla dadus sira. Liuhusi programa HAKBIT atu hakbesik nafatin ba parseiru tomak ba Ministeriu sira liu-liu MSSI no ONG.” Dehan Reprezentante Xefe UN Women iha Timor-Leste, Liliana Amaral

Xefe UN Women hatutan, atividade ne’e hodi fó hanoin ba asuntu defisensia, oinsa atu haree dadus EhD ne’ebé existe bele halo no uza instrumentu ne’ebé realiza ona, hodi hamosu progresu ne’ebé di’ak no planu sira, familia UN Women nafatin servisu hamutuk ho liña Ministerial no ONG sira hodi asegura planu asaun nasional ba EhD iha Timor-Leste.

Esplika liután relasiona ho atividade ne’e diskute no halo revizaun hodi hametin Sistema Dadus hodi Analiza Lakuna kona-ba Direitu Ema ho Defisensia iha rai-laran halo dezenvolvimentu inkluzivu la husik ema ida iha kotuk.

Reportajen : Nelfiano

Foto : Nelfiano

Tinggalkan Balasan

Alamat email Anda tidak akan dipublikasikan. Ruas yang wajib ditandai *