JSMP Realiza Konferensia Imprensa

Dili, 5 Agusto 2025 (Média Democracia) – Judisiál Sistem Monitoring Program JSMP apresia no kongratula Juis Koletivu sira iha Tribunál Rekursu (TR) ne’ebé tuir Konstituisaun no lei, asume mós kompeténsia konstitusionál no eleitorál Tribunal Supreme Justisa (STJ) tuir Artigu 126 Konstituisaun. Komunikadu ne’e hala’o iha salaun JSMP segunda feira semana ne’e.

Iha komunikadu ne’ebé hato’o husi porta-voz hanesan mós peskizador legal JSMP Luis Sampaio hateten, konstestu ida ne’e, sira hatudu sira ninia kualidade serbisu no ezerse sira nia kompetensia ho independente hodi hakruk de’it ba Lei no Konstituisaun hanesan preve iha Artigu 119 Konstituisaun.

“TR ezerse nia kompetensia haree ba STJ nian ne’e iha períodu temporáriu de’it ka tranzitória de’it hanesan preve iha pontu 2) Artigu 164 Konstituisaun katak, bainhira seidauk instala STJ, kna’ar no kompetensia sira relevante ba STJ nian TR mak hala’o. Desizaun TR iha data 31 Jullu 2025 ne’e reafirma pozisaun no perspetiva legál jurídiku JSMP ne’ebé antes ne’e aprezenta ona katak nomeasaun Prezidente Tribunál Rekursu atuál konstitui inkumprimentu ka violasaun ba norma konstitusionál sira ne’ebé preve rekézitu legál kona-ba prosesu nomeasaun ba kargu Prezidente Tribunal Rekursu ne’ebé iha tempu hanesan asume mós kna’ar nu’udar Prezidente Tribunal Supremu Justisa.” Dehan Porta-voz hanesan mós peskizador legal JSMP Luis Sampaio

Rekézitu sira ne’e hanesan preve iha pontu 3) Artigu 124 Konstituisaun kona-ba STJ katak Prezidente STJ nomeadu entre juis sira STJ nian ba mandatu tinan haat (4) husi Prezidente Repúblika.

“Desizaun TR nian ne’e nu’udar prova ida kona-ba firmeza no kumprimentu ba prinsipiu Estadu Direitu Demokrátiku nian katak desizaun hotu-hotu tenke tuir Konstituisaun no lei. Iha parte seluk, sai hanesan teste polítiku ida ba órgaun soberanu sira hotu oinsa atu hatu’ur interese estadu no sistema justisa aas liu interese sira seluk.” Hatutan Porta-voz JSMP Luis Sampaio

Porta-voz informa desizaun mós reafirma no reflete movimentu konstitusionál ne’ebé Governu Konstitusionál Dasia (IX) no Prezidente Repúblika atuál antes ne’e promove durante kampaña eleitorál kona-ba tema boot “Repozisaun Ordem Konstitusionál” nu’udar tema estratéjiku no pertinente iha Estadu Direitu Demokrátiku.

“Desizaun finál Tribunál nian ne’e ho natureza kumprimentu obrigatóriu hanesan preve iha pontu 3) artigu 118 Konstituisaun ne’ebé define katak Tribunál nia desizaun prevalese liu desizaun husi autoridade sira seluk no tenke kumpri obrigatoriamente. Iha kontestu ida ne’e, desizaun TR kona-ba inkonstitusionalidade sei la konstitui rekursu hanesan desizaun ba kazu babain sira nein atu halo revizaun ba lei iha kazu iha kontestu veto polítika husi Prezidente Repúblika ba lei ruma ne’ebé Parlamentu Nasionál haruka ba promulgasaun.” Informa peskizador legal JSMP Luis Sampaio

JSMP fiar katak tantu Prezidente Repúblika, Prezidente Rekursu atuál, no órgaun soberanu sira seluk, entidade relevante sira seluk, sei hatu’ur interese estadu aas liu interese seluk hodi kumpri desizaun tribunál relasiona ho matéria ne’ebé juis sira husi tribunál rekursu dekreta kona-ba inkonstitusionalidade nomeasaun Prezidente Tribunál Rekursu.

Partikularmente, JSMP fiar metin katak Prezidente Tribunal Rekursu atuál sei hatudu vontade boot, konsiénsia morál-síviku no profisionál atu kolabora no kumpri orden tribunál nian nu’udar ordem aas liu iha estadu demokrátiku ne’ebé konsagra iha Konstituisaun nu’udar lisaun polítiku boot liubá povu no estadu ida ne’e.

Nia reafirma, liuliu nu’udar juis no autoridade judisiáriu mak sei hatudu dalan loos ba sosiedade no estadu tomak katak desizaun tribunál nian sei iha efeitu vinkulativu no final, nune’e bele hametin konfiansa públiku ba setór justisa. Iha parte seluk, kualkér aktu ka diploma normativu no lejizlativu neʼebé STJ/TR deklara inkonstitusional ka nulu ka mate, nia sei la iha efetivu jurídiku ka la iha ona nia vijénsia.

JSMP aproveita oportunidade ida ne’e atu hato’o ba Governu atu bele tau prioriedade ba instalasaun STJ hodi bele evita problema ne’ebé hanesan iha futuru. Tanba JSMP haree katak kazu ida ne’e sai hanesan lisaun boot ne’ebé parte relevante hotu-hotu aprende no evita atu labele akontese tan.

Reportajen : Konferensia Imprensa JSMP

Foto : Domingas

Tinggalkan Balasan

Alamat email Anda tidak akan dipublikasikan. Ruas yang wajib ditandai *